به نقل از «خبرآنلاین»

ایستادگی قطر

تاریخ انتشار: ۵ مهر ۱۳۹۶ | کد خبر: ۱۴۸۶۷۹۷۱

وبلاگ > سلیمانی، افشار - بحران میان عربستان و متحدین این کشور یعنی ۳ کشور امارات متحده عربی، بحرین و مصر با قطر که از روزهای نخست ماه ژوئن سال‌ جاری آغاز شد و متعاقباً کشورهای لیبی، مالدیو، سنگال، موریتانی، چاد، کومور، دولت مستعفی یمن، نیجر و گابن هم از این اقدام پشتیبانی و روابط خود را با دوحه قطع کردند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

به دلیل عدم پذیرش شروط ۱۳گانه ۴ کشور متحد از سوی دوحه، منجر به محاصره کامل قطر گردید. پس از گذشت چند ماه این تنش فروکش نکرده و میانجی‌گری‌های آمریکا و کویت برای حل این بحران نیز به دلیل ریشه‌دار بودن اختلافات آنها به سرانجامی نرسیده است. در این میان تماس‌های اخیر قطر و عربستان نیز نه تنها کمکی به ذوب شدن یخ‌های موجود نکرده بلکه روند حل بحران را با پیچیدگی‌هایی مواجه ساخته است.

خروج نیروهای نظامی ترکیه از قطر- تعطیلی کامل شبکه تلویزیونی الجزیره- قطع کمکها به گروههای تروریستی حزب الله، القاعده، اخوان المسلمین- روابط تجاری با ایران در چارچوب تحریمهای امریکا- قطع روابط دیپلماتیک با تهران- اخراج افراد مرتبط با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حاضر در قطر و عدم اعطاي تابعیت به شهروندان عربستان، مصر، بحرین و امارات از این شروط بود.

در ساعت‌های اول اعلام تحریم قطر از سوی عربستان و متحدینش قفسه های فروشگاه های قطر خالی شدند چرا که بیش از یک سوم مواد غذایی این کشوراز عربستان و امارات تامین ميشود.این بحران به واسطه صدور مواد غذایی از سوی ترکیه و ایران، تاحد زیادی رفع شد که البته ترکیه دراین راستا گوی سبقت راازایران ربود بگونه ایکه میزان صادرات ترکیه به قطر در سه ماه اخیر، حدود ۱۶۵ میلیون دلار ( ۸۴ درصد) افزایش يافته است.

تنش دودهه‌ای ریاض-دوحه
اختلافات عربستان با قطر سابقه بیست ساله دارد و به شروع رویکرد مستقل قطر به عنوان بازیگر منطقه ای و مجموعه اقدامات این کشور از جمله راه اندازی شبکه الجزیره و میزبانی کنفرانس اقتصادی آسیایی آفریقایی در دوحه در سال ۱۹۹۷ باز می گردد. قطرهمچنين با ایفای نقش فعال در تحولات سیاسی لبنان، یمن، فلسطین و افغانستان درجهت تحکیم جایگاه منطقه ای خود گام برداشته و موجب ناخرسندی هم کیش خود شده است. در سال ۲۰۰۲ و به دنبال پخش اظهاراتی علیه ملک عبدالعزیز پایه گذار پادشاهی آل سعود در شبکه قطری الجزیره، عربستان سفیر خود را از قطر فراخواند. موضوعی که به بروز تشنج در روابط دو کشور و سپس سردی روابط تا سال ۲۰۰۸ انجامید.

در ژانویه ۲۰۱۱ نيزافشای مکالمه تلفنی حمد بن جاسم وزیر خارجه وقت قطر و معمر قذافی رهبر پیشین و کشته شده لیبی ، پرده از توطئه تقسیم عربستان برداشت. در این مکالمه وزیر خارجه وقت قطر آمادگی خود را برای ورود به منطقه القطیف در شرق عربستان و اجرای طرح تجزیه عربستان اعلام کرده بود .حمد بن جاسم ضمن اظهار نگرانی از نفوذ گسترده سعود الفیصل وزیر خارجه وقت عربستان، ملک عبدالله را مهره ای سوخته تلقی کرده بود . حمد با اشاره به ساختار سیاسی پیر عربستان، پادشاه واقعی را سعود الفیصل دانسته بود . وی در آن مقطع خطر تجزیه عربستان پس از ملک عبدالله را جدی قلمداد کرده بود . در بخش دیگری از این مکالمه وزیر خارجه قطر اعلام کرده بود که آمریکا و انگلیس از وی خواسته اند که گزارشی در خصوص وضعیت عربستان سعودی تهیه کند. وی انگیزه این کار را هدف این دو قدرت بین المللی یعنی براندازی نظام پادشاهی سعودی ارزیابی نموده بود.

از دیگر سو اختلافات مرزی میان دوکشور و رویکرد واگرایانه قطر نسبت به شورای همکاری خلیج فارس و نيز موضوع اخوان المسلمین و تحولات سوریه بعد از انقلابهای عربی(موسوم به بهار عربی) مناسبات دوحه ورياض را تحت تاثير قرارداده است .مواضع مشترک قطر با ترکیه در خصوص حمایت از اخوان المسلمین به شکل جدی با سیاست های منطقه ای عربستان که از گروه های سلفی وهابی حمایت می کند در تقابل قرار می گیرد. صرفنظر از تلاش عربستان در جهت مقابله با نفوذ منطقه ای محور مقاومت شیعه، دغدغه اصلی سعودی ها در درون گفتمان های اسلام سیاسی اهل سنت، تقویتِ جبهه سلفی وهابیت نسبت به جریان های اخوانی است. پس از تحولات ۲۰۱۱؛ حمایت قطر از اخوان المسلمین از یک طرف و تلاش عربستان در قرار دادن این گروه در ردیف سازمان های تروریستی در سال ۲۰۱۴ به اختلافات جدی میان دوطرف درجریان نشست شورای همکاری خلیج فارس در مارس ۲۰۱۴ منجر شد. این اختلافات در نهایت به خروج سفرای عربستان، امارات و بحرین از قطر انجامید. در نهایت و با امضای موافقتنامه تکمیلی، قطر متعهد گردید ضمن اصلاح رویکرد واگرایانه خود در قبال سایر اعضای شورای همکاری خلیج فارس، حمایت مادی و معنوی خود را از گروه های غیر همسو با سیاست های این شورا و در رأس آن عربستان متوقف کند که به ظن عربستان و متحدانش ،قطر باین وعده خود عمل نکرده است.

ریاض قصد دارد از شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه عرب بعنوان ابزاری برای تحت فشار گذاشتن قطر استفاده کند. و با توجه به خلأ حاصله از شرایط در سوریه ومصرضمن تحکیم نقش شورای همکاری خلیج فارس در تحولات این منطقه ، نقش رهبری جهان عرب را برای خود بازتعریف و تحکیم کند،اما در دستیابی به این موقعیت منطقه ای طی سالهای گذشته با چالش های جدی همانند نافرمانی برخی از هم پیمانان منطقه ای و حتی در درون شورای همکاری خلیج فارس همچون قطر، روبرو شده است و در یارگیری اخیر نیز عمان و کویت در کنار این کشور قرار نگرفتند.

بی‌نتیجه ماندن تماس تلفنی سران رياض و دوحه
پس از ناکامی کویت وامریکا و فرانسه و پاکستان در حل بحران موجود میان عربستان و قطر، اولین تماس تلفنی مقام های بلندپایه قطر و عربستان که انتظار اندکی میرفت گامی برای شروع حل بحران فيمابين دو کشور محسوب شود ،نه تنها آتش برافروخته شده را خاموش نکرد بلکه حوادث بعد ازاین مکالمه تلفنی این آتش را شعله ور تر ساخت بگونه ایکه عربستان اعلام کرد در این گفت‌وگوی تلفنی، امیر قطر برای مذاکره درباره خواسته‌های چهار کشور عربی به‌نحوی که به‌نفع همه طرف‌های درگیر باشد، ابراز آمادگی کرده‌است.

محمدبن‌سلمان نو ولیعهد عربستان نیز ، از این تمایل قطر استقبال کرد.اما گفته شد که جزئیات این گفت‌وگو پس از به توافق رسیدن عربستان سعودی با امارات، بحرین و مصر اعلام خواهد شد. ‌این درحالی بود که خبرگزاری دولتی قطر در گزارش خود اعلام کرد که امیر قطر درپي مکالمه با دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا و بنابر درخواست او با ولیعهد عربستان تماس گرفته است. دو طرف بر ضرورت حل بحران اخیر از طریق نشستن بر سر میز مذاکره برای تضمین ثبات و یکپارچگی شورای همکاری خلیج فارس توافق کردند. شیخ تمیم با پیشنهاد محمد بن سلمان برای تعیین دو نماینده برای حل مسئله اختلافی به نحوی که مغایر با حاکمیت ملی کشورها نباشد،موافقت کرد.

اگرچه دو طرف برقراری این تماس تلفنی را تأیید کردند اما ریاض با متهم‌کردن رسانه‌های قطری به تحریف محتوای این گفت‌وگو، از قطع همه تماس‌ها با دوحه خبر داد. و.وزارت خارجه عربستان اعلام کرد «این تحریف ثابت می‌کند که قطر به سیاست‌های نادرست پیشین خود ادامه داده و در انجام گفت‌وگوها جدی نیست». با این‌حال عربستان مشخص نکرد که رسانه‌های قطری در بازتاب خبر گفت‌وگوی دو مقام عربستانی و قطری چه بخش‌هایی را تحریف کرده‌اند؟

واکنشهای پسا تماس تلفنی مقامات دوکشور نشان داد که هیچ یک از دوطرف آماده اعتراف به پیش دستی خود در پذيرش مذاکره نیستند و ازاینکه حتی فاش شدن محورهای گفتگو ازسوی محافل سیاسی و رسانه ای جهان ،نوعي عقب نشینی از مواضع پيشين آنها تلقی گردد ،نگرانند.

به نظر میرسد عربستان و متحدینش تا به این لحظه، امتیازی بدست نیاورده اند و منزلت جهانی ریاض و متحدینش در افکار عمومی جهان و بویژه جهان عرب با ابهام و سوال مواجه گردیده است.

اقدام جسورانه دوحه در اعزام مجدد سفیر به تهران
پس از عدم تاثیر مساعی جمیله کشورهای ميانجيگر بر روند حل بحران ریاض -دوحه و نتیجه بخش نبودن گفتگوی تلفنی سران دو کشور دراین راستا ، قطر در اقدامی جسورانه اقدام به بازگردندان سفیر خود به ایران( که پس ماجرای اعدام شیخ نمر و تهاجم دلواپسان ایرانی به امکان دیپلماتیک عربستان درتهران ومشهد در حمایت از عربستان از ایران فراخوانده بود )نمود وبار دیگر بر صحت نظريه عدم ثابت بودن دوست و دشمن در سیاست خارجي و ثابت بودن منافع ملی کشورها، مهرتاييد زد.

بازگرداندن سفیر قطر به تهران را میتوان واکنشی به فشارهای عربستان باین کشور و همینطور اقدام اخیر ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی و ولیعهدش محمد بن سلمان در استقبال از شیخ عبدالله بن علی(فرزند امیر اسبق قطر) و نقش دادن به او ارزیابی کرد هرچند که روزنامه وال استریت ژورنال در یک سمپاشی حساب شده نوشت، مقام آمریکایی گفته است که قطر به مقامات آمریکا اطلاع داده است بازگرداندن سفیرش به تهران، در اصل واکنشی به سعودی هاست نه اقدامی برای تقویت روابط با ایرانی ها.هرچند که رابطه خوب ایران با قطر و عمان در خلیج فارس در سالهای گذشته نیز وجود داشته است و باعمان این مناسبات حسنه پایدار تر بوده است. در سال 2006 و در آغاز صدور قطعنامه های شورای امنیت و بحرانی شدن پرونده هسته ای ایران هنگام صدور قطعنامه 1696 شورای امنیت سازمان ملل علیه ایران ،ازمیان 15 عضو شورای امنیت ،تنها قطر بود که بعنوان عضو غیردائم این شورا به این قطعنامه رأی منفی داد.

بازگشت سفیر قطر به تهران ،خشم ریاض و متحدینش را برانگیخت بطوریکه وزیر خارجه بحرین در واکنش به این اقدام توئیت کرد: تاریخ این را بنویسد، در روزی که قطر اجازه نداد شهروندانش به خانه خدا بروند، سفیرش را به کشوری بازگرداند که به دروغ خواهان پیروزی اسلام و مسلمین است.

این اقدام در حالی صورت گرفت که یکی از ۱۳ شرط عربستان و دیگر کشورهای تحریم‌کننده قطر تاکید بر قطع روابط خود با تهران و اخراج پاسداران انقلاب اسلامی ایران ،از قطر بود.

هرچنداختلاف میان کشورهای عربی و به ویژه کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس اساسا با هدايت و حمایت آمریکا پس از پیروزی انقلاب اسلامی برای مقابله با ایران ظهور پیدا کرد فرصتی برای ایران محسوب میشود اما استمرار اختلاف و بحران در این منطقه ،ثبات وامنيت خلیج فارس را در معر۱ تهدید قرار میدهد و سبب افزایش دخالتهای بازیگران فرامنطقه ای میگردد که به نفع هیچ کشور دراین منطقه نیست.

هرچند پس از محاصره قطر توسط همکیشان و همسایگان عرب خود ،ایران با گشودن آسمانش برروی هواپیماهای قطر ،خطوط امن هوایی مهمی برای این کشور شد و همگام با ترکیه با صادرات مواد غذایی از ایران به قطر ملت ودولت این کشور را از نگرانی رهانید اما راهبرد عدم استفاده ابزاری از قطر توسط ایران در برابر عربستان ،اقدامی سنجیده و غیر تنش زا بود که درتاریخ تحولات خلیج فارس به یادگار خواهد ماند .

اقدامی که به نفع دوکشور و صلح وثبات منطقه خواهد بود،شاید یکی از دلایلی که قطر مبادرت به بازگرداندن سفیر خود به تهران نمود واکنشي مثبت در برابر این رویکرد پدرانه مبتنی بر سعه صدر ایران بود ،چرا که انتظار نداشت پس از اینکه قطر درحمايت از عربستان سفیر خویش را از تهران فراخوانده بود ،ایران در شرایط سخت نسبت باین کشور مهرورزی کند .

از یک طرف در یمن با یک بن‌بست مواجه شده‌است. از دیگر سو، در تحریم قطر نیز عملاً شکست خورده است.

آیا رياض برای کودتا در دوحه تلاش می‌کند؟
هفته گذشته، نشست معارضان دولت قطر در لندن برگزار شدوازسوی حاضران " عبدالله بن علی" بعنوان گزینه پیشنهادی برای جایگزینی شیخ تمیم امیر قطر مطرح شد . این نشست از سوی رسانه های وابسته به ریاض و ابوظبی بطور کامل تحت پوشش قرار گرفت.

برغم اینکه جدی بودن تصمیم عربستان مبني بر تلاش برای تشکیل دولت در تبعید قطر با ابهاماتی مواجه است اما چنین اقدامی میتواند دراین مرحله بعنوان اهرم فشاری ازسوی ریاض بر دوحه باشد تا این کشور را به پذیرش شروط خود مجبور نماید .

لازم به ذکر است که عبدالله بن‌علی آل‌ثانی از اعضای خاندان حاکم بر قطر اواخر تیرماه سالجاری به ریاض سفر کرد و دیداری هم با ملک سلمان پادشاه عربستان در شهر طنجه مراکش داشت. افشای این دیدار که با تحليلهاي مختلفی مواجه شد واکنش نسبتا گسترده‌ای میان قطری‌ها درپی داشت.

در همان مقطع ،عبدالله بن‌علی آل‌ثانی،در توئیتی نوشته بود: سفر به عربستان با هدف حل و فصل مسئله حجاج قطری و تسهیل سفر قطری‌ها به عربستان برای دیدار با نزدیکان و رسیدگی به املاک خود در آنجا صورت می‌گیرد.وی همچنین از اجازه سلمان بن عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی به او جهت راه اندازی «اتاق عملیات» ویژه‌ برای آنچه «خدمت به مردم قطر» نامیده خبر داده بود. بعد از این سفر بود که به قطری‌ها اجازه داده شد به صورت زمینی و هوایی بصورت رایگان و به حساب ملک سلمان وارد عربستان شوند.

با نشست معارضان سلطان قطر در لندن این سوال پیش آمده است که آيا "اتاق عملیات" موسم حج که توسط این شاهزاده قطری تشکیل شده بود درحال تبدیل شدن به اتاق عملیات کودتا ، برای انجام کودتای نرم در هیئت حاکمه و فعالیت معارضان ضد نظام قطر خواهد بود؟ آیا ریاض می خواهد با شیخ عبدالله بن‌علی و قطری‌هایی که به او خواهند پیوست مانند دولت در تبعید قطر رفتار کند?
در همین حال پس ازاينکه عبدالله بن‌علی دلایل سفرش را اعلام کرد بیش از ۲۴۰ هزار کاربر به حساب وی پیوستند و از او قدردانی کردند. اما برخی قطری‌ها هم هشتگ «بیعت با تمیم» را راه اندازی کردند و مخالفت‌شان را با سفر شاهزاده قطری به عربستان اعلام کردند. برخی از این توئیت‌ها هم با تهدید ضمنی برای شیخ عبدالله که در عربستان حضور دارد همراه شد و عبدالرحمن بن‌حمد آل‌ثانی، خواهرزاده این امیرزاده قطری که مدیر اجرایی مؤسسه رسانه‌ای قطرنيز هست، در توئیتر خود نوشت: اگر دست خودم که جزئی از اعضای بدنم است تلاش کند در مقابل وطنم یا امیرم از حد خود بگذرد با دست دیگر قطعش می‌کنم.

گفتنی است که عبدالله بن‌علی یکی از اعضای خاندان حاکم در قطر است، اما هیچ‌گونه مسئولیت رسمی در دولت این کشور ندارد. پدربزرگ او شیخ عبدالله بن‌جاسم الثانی، سومین حاکم قطر بود.پدرش نیز چهارمین و برادرش، پنجمین حاکم این کشور به‌شمار می‌آیند؛ برخی معتقدند علی رغم اینکه وی عضوی از خاندان حاکم قطر است، ولی او و خانواده‌اش از ساختار قدرت در قطر دور هستند ارهمین رو انگیزه لازم برای هرگونه اقدام علیه خانواده حاکم را دارد.

نظر عده ای دیگر نیز این است که سفر شیخ عبدالله به عربستان برای رسیدگی به املاک شخصی‌اش در «حائل» بوده است ولي وقتی او درباره موضوع حج با سعودی‌ها صحبت کرده، آنها این فرصت را غنیمت شمردند تا از بحرانی که برای حجاج قطری ایجاد کرده‌اند خارج شوند و ادعا کنند این مسئله نتیجه میانجیگیری او بوده است.

کلام آخر
اینکه حاکمان عربستان که با مشکلات اقتصادی و بعضا سیاسی در درون ( و بحران زیر خاکستر شاهزادگان مخالف در عربستان که میتواند مورد بهره برداری قطر برعلیه حاکمان ریاض قرار بگیرد ) و تبعات ناشی از ناکامیها در یمن ،سوریه و قطر تاکنون مواجه بوده اند،بتوانند کودتایی در قطر انجام دهند باشک وترديدهاي زیادی روبروست . ایستادگی قطر دربرابر زیاده خواهیهای ضد قواعد بین المللی عربستان ومتحدينش تاکنون حاکی از شکست تلاشهای ریاض و یارانش می باشد، قرار گرفتن ترکیه (وحمایت نظامی ،سیاسی واقتصادي ) و ایران (حمایت اقتصادی) در کنارقطر و شکست محاصره این کشور و عدم حمایت جدی آمریکا از تلاشهای عربستان علیه قطر و انتخاب راهبرد میانه ازسوی واشنگتن و عدم همراهی دیگر کشورهای عربی با عربستان ، از عوامل عمده ایستادگی قطر دربرابر فشارهای هم‌کيشان عرب خود است.

کلید واژه‌ها : قطر -

منبع: خبرآنلاین

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۱۴۸۶۷۹۷۱ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

ژاپن چگونه سیل را مدیریت می‌کند؟ (فیلم)

ویدئوهای دیدنی دیگر در کانال های آپارات و یوتیوب عصر ایران ???????????? کانال 1 aparat.com/asrirantv کانال 2 aparat.com/asriran کانال 3 youtube.com/@asriran_official/videos کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: گرفتار شدن خودرو‌ها در سیل شدید خیابان‌های آنکارا (فیلم) سیل فاجعه‌بار در شهر مدینه عربستان (فیلم) جاری شدن سیل در شهر مدینه عربستان (فیلم)